Enerji Verimliliği Hizmetleri

Dünya çapında enerji talebinin 2050'ye kadar iki katına çıkması ön görülmekle beraber çevre için artan endişeler dünya genelinde daha katı enerji verimliliği düzenlemelerinin yapılmasına neden olmaktadır. Söz konusu düzenlemelerin endüstriyel işletmeler üzerindeki etkisinin azaltılması ve geçişin kolaylaştırılması ile ilgili düzenlemelere geçiş süreci belirli bir takvim çerçevesinde zamana yayarak gerçekleştirilmiştir. Söz konusu geçiş süreci ilk planda işletmeler üzerinde fazladan bir maliyet oluştururken, endüstriyel elektriğin büyük bölümünün bu motorlar tarafından tüketildiği göz önünde bulundurulduğunda uzun vadede elde edilebilecek enerji tasarrufu geçiş sürecini işletmeler içinde cazip hale getirmektedir. Bir motorun alım maliyeti işletme maliyetinin ortalama 1/40’ına tekabül etmektedir.

Verim, yapılması istenen işin minimum efor sarf edilerek maksimum fayda sağlanması amacıdır. Sanayi ve endüstri gibi birçok alanda verimin hep yüksek olması beklenir. Verim’in genel olarak fiziksel formülü ise;

[VERİM = ÇIKIŞ DEĞERİ / GİRİŞ DEĞERİ]  X100 (%VERİM)

Herhangi bir motordaki enerji verimliliğine örnek olarak;

[Motordaki Enerji Verimi = Çıkış Enerjisi / Giriş Enerjisi] örnek verilebilir.

Elektrik motorları, biri sabit (statör), diğeri ise hareketli kendi ekseninde dönen (rotor) adı verilen 2 parçadan oluşur ve amaçları elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirmektir. Elektrik motorları, günümüzde binalardaki elektriğin %36’sını, sanayi ve endüstri alanında ise %70’ini oluşturmaktadır. Bu sebeple elektrik motorlarında enerji verimliliği gün geçtikçe önem kazanmaktadır.

Elektrik motorlarında kayıplar statör, rotor sargı kayıpları ve sürtünmeden dolayı oluşan ısı kayıplarıdır. İyi bir verim sağlanması için kayıpların en aza indirilmesi gerekir.

 

Motor Verimini Etkileyen Faktörler

* Demir Gövde Kayıpları

* Statör Direnci

* Rotor Direnci

* Rüzgar ve Sürtünme

* Ek Kayıplar

Giren güç %100

Çıkan güç yaklaşık %92.4

Toplam kayıplar yaklaşık %7.6

 

Elektrik Motor Verimi Nasıl Arttırılır?

Motor sistemlerindeki verimlilik artımı performans ve tasarruf açısından çok önemlidir. Motorların daha verimli çalışabilmesi için bazı uygulamalara ihtiyaç vardır. Bu uygulamalar;

1)   Bakım

Motor bakımları, motorun performansı ve ömrü dolayısıyla da verimi için olmazsa olmaz bir uygulamadır. Motorların bakımları önleyici ve öngörücü olarak ayrılır. Motor bakımları düzenli olarak yapılmalı ve aksatılmamalıdır. Doğru motor bakımı, enerji kullanımını %30’a kadar değiştirebilir.

2)   Motor Yönetim Planı

Motor yönetim planı, motor anketi ve izleme programının oluşturulması, yedek parça envanteri oluşturma ve bakım planının oluşturması gibi düzenlemeleri içermektedir. Bir tesisin iyi bir motor yönetim planı olması enerji yönetim stratejisi açısından oldukça önemlidir.

3)    Enerji Etiketleri Yüksek Verimli Motorlar

Enerji verimli motorlar, yapısı ve kullanıldığı materyaller sayesinde diğer motorlara kıyasla daha iyi bir verim sergiler. Bu motorların kullanımı tesis verimi için önemli bir etkendir.

4)    Voltaj Dengesizliği

Gerilim (voltaj) dengesizliğini ve harmoniğini en aza indirmek motorlardaki titreşim ve stresi aza indirmeyi hedefleyerek performans düşümünün önüne geçmeyi sağlar. Bunun için ihtiyaç duyulan gerilim değeri sağlanmalıdır.

Örnek diğer uygulamalar:

Uygun motor boyutu, ayarlanabilir hız sürücüleri kullanma, güç faktörü düzenlemesi.

Elektrik Motorlarında Verim Sınıfları Ve Tasarruf Potansiyeli

IEC 60034-30 standartlarına göre elektrik motorlarında verimlilik sınıfları 0.75 kW ile 375 kW arasındadır.

IE1 Standart Verimli

IE2 Yüksek Verimli

IE3 Premium Verimli

IE4 Süper Premium Verimli

 

Verimli elektrik motorlarına geçiş sürecinde yurtiçi ve yurtdışı birçok projeye rastlanmaktadır. Örneğin ABD tarafından yürütülen ticari indirim programı kapsamında her beygir gücü için belirli bir oranda mali destek sağlanırken vergilendirilebilir kazancı olan enerji tasarruflu donanımların alımına yönelik yatırımlarda ilk yıl %100 oranında destek verilmektedir. İrlanda tarafından yürütülen benzer bir programda ise enerji tasarruflu donanımların alımında %100 oranında sermaye desteği sağlanmaktadır. Konu ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmalar incelendiğinde elektrik motorlarına ilişkin finansal teşvikler, performans limitlerini belirleyen standartlar, eğitim ve kapasite geliştirmesine yönelik programlarlar yürütüldüğü görülmektedir.